کار در محيط‌های صنعتي همواره با مخاطرات بهداشتی، ايمنی و زيست محيطی همراه است. اين مخاطرات در فعاليت‌های مختلف كاری می‌توانند به شكل‌های متفاوتی ظاهر شده و در صورت عدم برنامه‌ريزی و كنترل صحيح، پيامدهايی را به دنبال داشته باشند كه گاهی اوقات جبران آنها به هيچ وجه امكان‌پذير نيست. از اين رو داشتن برنامه‌ای نظام‌مند برای شناسايی خطرات شغلی و لحاظ نمودن برنامه‌های كنترلی و پيشگيرانه به منظور جلوگيری از بروز پيامدهای ناگوار در محيط كار امری اجتناب ناپذير است.

”كار در ارتفاع” از جمله فعاليت‌هايی است كه در محيط‌های كاری مختلف به صورت روزمره و يا برای انجام برنامه‌های تعمير و نگهداری انجام می‌شود. شرايط خاص كار در ارتفاع،‌ آن را به فعاليتی خاص از نظر نوع مخاطرات و پيامدهای حوادث احتمالی آن تبديل نموده است. وجود اين شرايط، اقدامات خاصي را نيز به منظور حصول اطمينان از برقرار شدن ملاحظات ايمنی، بهداشت و محيط زيست نياز خواهد داشت.

کار در ارتفاع

انجام کار در مکان‌هایی که بلندی آن از سطح زمین بیش از 2 متر باشد، عملیات کار در ارتفاع محسوب می‌شود و ضروری است که در این قبیل فعالیت‌ها اقدامات لازم جهت پیشگیری از سقوط در نظر گرفته شود.

در فرایند ایمنی سازی عملیات کار در ارتفاع 3 مرحله وجود دارد:

• پرهیز از کار در ارتفاع و یا انجام بخش‌هایی از آن در سطح زمین در شرایطی که این امکان وجود دارد.
• استفاده از روش‌ها و تجهیزاتی که خطر سقوط افراد در حین کار از بین ببرد، در شرایطی که امکان ممانعت از کار در ارتفاع وجود ندارد.
• استفاده از روش‌ها و تجهیزاتی که از ارتفاع سقوط و شدت صدمات ناشی از سقوط را کاهش دهند، در شرایطی که امکان از بین بردن خطر سقوط وجود ندارد.

برنامه‌ریزی جهت کار در ارتفاع

برنامه‌ریزی کار در ارتفاع فرایندی است که نیاز به یک مدیریت متمرکز دارد. در این فرایند هدایت تیم بر عهده گروهی از متخصصین مجرب خواهد بود که احاطه کاملی بر عملیات و نحوه ایمن‌سازی آن داشته باشد. این عملیات در سه مرحله شناسایی خطرات، آنالیز آنها و پیش‌بینی اقدامات کنترلی انجام می شود:

• شناسایی خطرات

در این مرحله بایستی محل و شرایط کار در ارتفاع به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته و امکان بروز خطراتی همچون سقوط افراد، لغزش بر روی سطح کاری، سقوط اشیا و ابزارآلات و ... مورد بررسی قرار گیرد.

• آنالیز خطرات

در این مرحله از برنامه‌ریزی کار در ارتفاع، بایستی مواردی از جمله ارتفاع کار، استحکام و ایمنی سطوح کار، حفاظ‌های جانبی، لغزندگی سطح کار، احتمال سقوط اشیا و ابزارآلات از سطوح و ارتفاع بالابر، احتمال سقوط اشیا و ابزارآلات از سطح کار به پایین و ... با عنایت به بزرگی خطر و شدت صدمات و خسارات وارده احتمال ناشی از آن مورد ارزیابی قرار گرفته و اولویت‌های اصلاحی تعیین گردد.

• پیش بینی اقدامات کنترلی

در این مرحله براساس تجزیه و تحلیل خطرات شناسایی شده و همچنین تجهیزات، تاسیسات، تجارب و توانایی‌های افراد و امکانات در اختیار، اقدامات کنترلی لازم پیش‌بینی و اجرا می‌گردند.

یکی از مخاطرات عمده کار در ارتفاع سقوط اشیا و اجسام است که علاوه بر خسارت تجهیزات، می‌تواند باعث آسیب افرادی شود که در حال عبور و یا کار در محل هستند؛ از این رو لازم است موارد زیر به دقت مورد توجه قرار بگیرد:

• در انجام کارهایی که احتمال عبور، سقوط اشیا و افراد و زمان انجام زیاد است، استفاده از تورهای ایمنی ضروری است.
• انجام کار و یا عبور از محلی که کار در ارتفاع انجام می‌شود.
• منطقه ممنوعه عبور باید با استفاده از علائم هشداردهنده مشخص گردد و عبور و مرور در آن کنترل شود.
• در صورت نیاز به عبور یا انجام همزمان، باید احتیاطات کامل لحاظ گردد و از تجهیزات حفاظتی مناسب به ویژه کلاه ایمنی استفاده شود.

نتیجه گیری

اولویت اول کار در ارتفاع، ایجاد شرایط ایمن جهت حفظ جان کارگر می‌باشد، بنابراین هر اقدامی که در حفظ ایمنی فرد تأثیرگذار است مهم و حائز اهمیت است.

باتوجه به اینکه اکثر کارها به صورت کار در ارتفاع انجام می‌شوند و بیشتر مخاطرات ایجاد شده به علت کار در ارتفاع هست، بنابراین لازم است نکات ایمنی در مورد کار در ارتفاع را بسیار جدی بگیریم.

به علت اینکه بسیاری از کارها باید در ارتفاع انجام شوند و امکان حذف آن ها وجود ندارد، شناسایی خطرات و مدیریت آنها و استفاده از وسایل حفاظت فردی بسیار مهم است. علاوه بر این، فردی که در ارتفاع کار می‌کند باید آموزش دیده باشد و با خطرات محیط کار آشنایی داشته باشد و نحوه استفاده از وسایل حفاظت فردی را بلد باشد.